Kontaktörler
Bobinine elektrik verildiğinde kapalı kontaklarını açan açık kontaklarını kapatan ve uzaktan kumanda
edilebilen elektromanyetik anahtarlara kontaktör denir.
Kontaktörler, başta elektrik motorları olmak üzere kompanzasyon ısıtma gibi elektrik tesislerinin kablo
ile uzaktan kumanda edilmelerine imkân sağlar. Termik röleler ile kullanıldığında ise cihazları ve tesisleri aşırı yük akımlarına karşı korur. Kontaktörler, genellikle alçak gerilimde kullanılır. Kumanda ettiği devreyi nominal akım altında açıp kapayabildiği gibi belirli orandaki aşırı akımları da kesebilir.
Kontaktörün Yapısı :
Kontaktörün yapısında bulunan elemanlar demir nüve, bobin, palet ve kontaklardır.
a. Demir Nüve :
Alternatif akım kontaktörlerinde ince silisli saçlardan yapılır; doğru akım kontaktörlerinde tek parça
yumuşak demirden imal edilir. Alternatif akımda kullanılan kontaktör nüvelerinde, nüvenin ön yüzeyine açılan oyuklara bakır halkalar yerleştirilir. Bu bakır halkalar akımın 0 olduğu noktalarda nüvenin bırakılmasına engel olur, titreşim ve gürültüyü ortadan kaldırır. Doğru akımda kullanılan nüvelerde ise bobinin enerjisi kesildiği anda, nüvenin paleti hemen bırakması için plastik pullar konulur.
b. Bobin :
Çalışma gerilimine göre sipir sayısı ve dış görünüşü değişir. Üzerinden akım geçtiğinde nüveye
mıknatıslık özelliği kazandırır.
c. Kontaklar :
Normalde açık ve normalde kapalı olmak üzere iki çeşittir. Ana ve yardımcı kontaklar olarak
isimlendirilir. Ana kontaklar güç devresinde kullanılır ve akım taşıma kapasiteleri daha yüksektir. Yardımcı kontaklar ise genellikle kumanda kısmında kullanılır. Kontaklar üzerinden geçen akım, kapasitelerine göre çeşitli alaşımlardan meydana gelir. Genellikle sert bakır, tungstenden veya gümüş alaşımlarından meydana gelir.
2. Kontaktörün Çalışması :
Demir nüve üzerine sarılan kontaktör bobinine gerilim uygulandığında, nüve elektromıknatıs özelliği
kazanarak karşısındaki paleti çeker. Palet üzerinde bulunan hareketli kontaklar, sabit kontaklarla birleşir veya ayrılır. Bu durumda normalde açık kontaklar kapanır, normalde kapalı kontaklar açılır.
3. Bağlantı Şeması ve Katalog Bilgileri :
Üç fazlı bir motorun kontaktörle kontrol şemasına ait güç ve kumanda bağlantı şeması aşağıdaki şekilde görüldüğü gibidir. Kumanda devresinde başlama (start) butonu ile kontaktör bobinine elektrik enerjisi gönderilir. Enerji altında kalan bobin kontakları konum değiştirecektir. Açık durumda olanlar kapalı, kapalı olanlar ise açık duruma geleceklerdir. Kumanda edilen motor, devreye enerji girişi ile çalışma ilk kalkınma akımı ile çalışmaya başlar. Durdurma (stop) butonuna basıncaya kadar motor çalışmaya devam edecektir. Motor çalışmasında herhangi bir nedenle akım artışından dolayı aşırı akım rölesi devreye girerek yine motorun enerjisini kesebilmektedir.
Aşağıdaki kontaktör seçim tablosundan, kontaktör seçimi yapmak için örnek verecek olursak; motor
gücü 55 KW olan bir devreye kontaktör seçimi yapılmak istendiğinde siemens 3TA26 veya o satırda bulunan diğer kontaktörlerde kullanılabilir.
4. Montajı :
Kontaktörler, raya veya yüzeye montaj yapılır. Yüzeye montajı yapılırken markalamanın düzenli bir
şekilde yapılması gerekir. Kontaktörü hareket ettirmeden montaj yapılacak nokta işaretlenir. Daha sonra matkapla işaretlenen nokta delinir. Markalama ve delme işleminden sonra tornavida yardımı ile kontaktör montajı şekildeki gibi yapılır. Kontaktörün raya montajı yapılırken kontaktör belirli bir açıda raya yaklaştırılır. Altındaki yuvanın raya, dikkatli bir şekilde montajı gerçekleştirilir.
Kaynak: MEB Pano tasarımı ders notları; Zafer ÖZTÜRK
Yorumlar - Yorum Yaz