Elektrik sigortaları, sistemden yüksek akım çekilmeye başlaması durumunda sistemi kapatan bu yolla tesisatı ve devre sistemini bileşenlerini korumasını sağlayan mekanizmadır. Elektrik sigortası işlevini gerçekleştirebilmesi için en zayıf mekanizması olarak üretilmektedir. Bu kasıtlı olarak yapılan dayanıksız yapı sayesinde devreyi aşırı akımlardan korur. Bir kablo tesisatından aşırı akım çekilmesi, kablonun ısınması hasar görmesi besleme yapılan aygıtların bozulmasına sistemin yanmasına ve yangınlara sebep olabilir.

Bir elektrik devresinden aşırı yüksek akım geçme durumları şu şekilde olabilir:

• Tesisatın çekilmesi sırasında yanlış kablo seçimi ve hatalı bağlantı yapılması
• Tesisatın bileşenlerinden birinin veya kablonun hasar görmesi, kablonun dış yüzeyinin korumasının açılması ile şasiye kısa devre yapması
• Mevcut tesisattan çok fazla akım geçmesine sebep olacak bir kaynağın bağlanması

 

Elektrik Sigortalarının Özellikleri

Elektrik sigortalarının bazı kendilerine özgü özellikleri bulunur. Bu özellikler kullanım alanlarına göre değişiklik gösterebilir. Elektrik sigortalarında önem verilmesi gereken bazı özellikler şöyle sıralanabilir:

• Akım değeri
• Gerilim değeri
• Sıcaklık değeri

Elektrik Sigortalarının Çalışma Prensibi

Elektrik sigortaları, bir cihazda arıza oluşturabilecek bir akım yükselmesinin önüne geçmenin en basit ve etkili yöntemlerinden biridir. Genellikle sigortalar, yanıcı olmayan bir malzemenin içine yerleştirilen düşük dirençli metalik bir tel ile oluşturulmuştur. Bu malzeme için çinko, alüminyum, gümüş, bakır gibi maddeler kullanılabilir.

Sigortalar, akımın ısıyı artırma özelliğinin kullanılması üzerine oluşturulur. Kısa devre, aşırı akım veya uyumsuz yük bağlantısı gibi durumlar, sigortadan geçen aşırı akım içerisinde bulunan telin ısınmasına böylece erimesine sebep olur. Eriyen tel kopar ve akım kesilmiş olur. Bu durum kendini Sigorta atması şeklinde gösterir. Böyle bir durumun ardından sigortanın değiştirilmesi ya da yeniden sarılması gerekir.

Sigorta atması durumu ise güvenliğin sağlandığı anlamına gelir. Bir sigorta  doğrudan akım ile atılmaz. Akım, ısı oluşturur ve bu ısı sigortanın açılmasını sağlar. Elektrik sigortaları, ortam sıcaklığından ve akımın zamana bağlı değişikliğinden etkilenmektedir. Sigortaların üzerinde en yüksek akım değer bilgisi yer almaktadır. Akım, bu belirtilmiş olan en yüksek değere ulaşırsa sigorta devreyi açar. Böylece açık devre durumu oluşur ve akım geçişi önleme fonksiyonu ile devre korunmuş olur.

Elektrik Sigortalarının Çeşitleri

Elektrik sigortalarının kullanım alanlarına göre çeşitlenmektedir. Sigortaları, giriş beslemesindeki voltaj türüne göre iki ana sınıfa ayırabiliriz: DC sigorta ve AC sigorta.

DC sistemde, aşırı akımın meydana getirdiği ısı metalik telin eritir ve ark yani kıvılcım oluşmasına sebep olur. AC sistemde, 60 Hz ya da  50 Hz frekanslı voltaj, genliği saniyede 60 kez değiştirir. Bu arkın DC ye kıyasla kolayca sönmesine sebep olur. Bu nedenle AC sigortalarının boyutları DC sigortalara göre daha küçüktür. Sigortalar ayrıca bir kullanımlık ya da birden fazla kullanımlık şekilde sınıflandırılabilir.

Kartuş Sigortalar

Motor, klima, buzdolabı, pompa gibi yüksek gerilim ve akım gerektiren elektrikli cihazların korunması için kullanılır. 600A ve 600V AC ye kadar bulunmaktadır. Endüstriyel üretimlerde, ticari ve ev elektrik dağıtım panolarında yaygın olarak kullanılır.

İki çeşit kartuş sigortası bulunmaktadır. Bunlar zaman gecikmesi olmayan ve zaman gecikmeli sigortalar şeklinde 2 ye ayrılır. Her iki sigorta türü de 250 vac ila 600 Vac arasında bulunmaktadır. Derecelendirmeleri uç kapaklarında veya bıçak ağzında yer almaktadır. Kartuş sigortalarının, bağlantı tipi ve D tipi gibi farklı çeşitleri de bulunur.

Bağlantı tipi Kartuş sigortaları

Diğer adıyla HRC sigortalar; DIN tipi, NH tipi, bıçaklı tip, sıvı tip HRC sigorta, Tahliye tipi HV sigorta türlerini kapsamaktadır.

D-Tip Kartuş sigortası

Sigorta tabanı, kartuşun sigorta kapağının içinde bulunduğu sigorta kapağına bağlanmaktadır. Kartuşun ucu sigorta bağlantı iletkeni aracılığı ile temas kurduğunda devre tamamlanmış olur.

Yüksek Gerilim Sigortaları

Yüksek gerilim sigortaları, güç sistemlerinde devre kesicilerin sistemi koruması zor olan güç trafoları, dağıtım trafoları ve ölçü trafoları gibi mekanizmaların korunması için kullanılmaktadır. Yüksek gerilim sigortaları 1500 V dan fazla değerler için tercih edilir. Yüksek Gerilim sigortasının oluşturan bileşenler bakır, gümüş yada kalaydan üretilmektedir.

Otomotiv, bıçaklı tip ve civatalı tip sigortalar

Bu tip sigortalar plastik gövde ve sokete sığacak şekilde iki metal kapaktan meydana gelir. Çoğunlukla otomobillerin kablolamalarında ve kısa devre korunması için kullanılır. Civatalı sigorta türlerinde, sigortanın tabanı doğrudan sigortanın tabanına temas eder.

SMD (yüzeye montajlı) sigortalar

SMD sigortalar sabit disk, dvd oynatıcılar, kamera, cep telefonu gibi DC güç ile beslenen sistemlerde kullanılır.

Otomatik sigortalar

Bu tür sigortalar özellikle hassa ve çok hassas devrelerde kullanılmaktadır. Ölçüm ve araştırma laboratuvarlarında, kumanda panolarında kullanılan sigorta türü otomatik sigortadır. Kumanda devresinin herhangi bir kısa devre oluşmaması için kullanılmaktadır. Akım değerleri düşük olan bu sigortalar attıklarında şalter de iner. Şalter kaldırılınca devreden tekrar akım geçer. Günümüzde pratikliği sebebi ile ev ve işyerlerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu tip sigortalar iki şekilde devreyi keser: Ani yüksek akımda sigorta devreyi kesecek olan sistemi bir elektromıknatıs aracılığı ile tetikler. Uzun süreli limit akımda ise sigorta devreyi kesecek olan sistemi, bir metalik şerit aracılığı ile tetikler.

 

---

Yorumlar - Yorum Yaz

---