Topraklama
TOPRAKLAMA HESABI İNDİR ( EXCEL DOSYASI )
1. TOPRAKLAMA
1.1. Tanımı
Enerji üretim, iletim ve dağıtım şebekelerinde insan hayatı ve bazı aygıtların
korunması bakımından yapılan en etkili önlemlerden biri de “topraklama”dır. Bu arada
sıfırlama, küçük gerilimlerde çalışma veya benzeri uygulamalarda güvenliğin sağlanması
bakımından karşılaşılabilecek durumlar olduğu dikkate alınmalıdır.
Topraklama işletme akım devresinin bir noktasının veya bir tesisisin akım taşımayan
iletken kısımları ile toprak arasında iletken bir bağlantı kurmak olarak tanımlanabilir.
1.2. Çeşitleri
1.2.1. Koruma Topraklaması
Bir yalıtım hatasında elektrik devresinin aşırı akım koruma aygıtları ile açılmasını
sağlamak için gerilim altında olmayan iletken tesis bölümlerinin topraklayıcılara ya da
topraklanmış bölümlere doğrudan doğruya bağlanmasıdır.
1.2.2. İşletme Topraklaması
Aktif bölümlerin ve sıfır iletkeninin topraklanmasına işletme topraklaması denir.
İşletme topraklaması iki şekilde yapılır. Bunlar:
Dirençsiz işletme topraklaması: topraklama devresine direnç koymadan,
doğrudan doğruya yapılan topraklamadır.
Dirençli işletme topraklaması:
Omik, endüktif ya da kapasitif bir direnç
üzerinden yapılan topraklama olup genellikle OG sistemlerinde uygulanır.
1.2.3. Yıldırıma Karşı Yapılan Topraklama
Yıldırım düşmesi durumunda, işletme gereği gerilim altında bulunan iletkenlere
atlamaları geniş ölçüde önlemek ve yıldırım akımını toprağa iletmek için işletme akım
devresine ilişkin olmayan iletken bölümlerin topraklanmasıdır.
1.3. Topraklama Elemanları ve Özellikleri
Topraklama tesislerinin yapımında topraklayıcılar (topraklama elektrodu), topraklama
iletkenleri ve bağlantı parçaları kullanılır.
1.3.1. Elektrot
Topraklayıcı (topraklama elektrodu): Toprağa gömülü ve toprakla iletken bir
bağlantısı olan veya beton içine gömülü, geniş yüzeyli bağlantısı olan iletken parçalarıdır.
Topraklayıcı olarak aşağıdaki malzemeler kullanılabilir:
Çubuk topraklayıcı veya boru topraklayıcı
Şerit veya örgülü iletken topraklayıcı
Levha topraklayıcı
1.3.1.1. Şerit Topraklayıcı
Şerit, yuvarlak iletken ya da örgülü iletkenden yapılan ve genellikle derine
gömülmeyen topraklayıcılardır. Bunlar, uzunlamasına döşenebileceği gibi yıldız, halka,
gözlü topraklayıcı ya da bunların bazılarının bir arada kullanıldığı biçimde düzenlenebilir.
Zemin koşulları elverişli ise, şerit topraklayıcılar genel olarak 0,5 ila 1 m derinliğe
gömülmelidir. Bu arada yayılma direncinin üst zemin tabakasının nemine bağlılığı ve donma
olasılığı göz önünde bulundurulmalıdır. Şerit topraklayıcıların uzunluğu istenen yayılma
direncine göre bulunur.
1.3.1.2. Derin (Çubuk) Topraklayıcı
Boru ya da profil çelikten yapılan ve toprağa çakılarak kullanılan topraklayıcılardır.
Çubuk topraklayıcılar yere olabildiğince dik olarak çakılmalıdır. İstenen küçük yayılma
direncinin sağlanabilmesi için birden çok çubuk topraklayıcının kullanılması gerekiyorsa,
bunlar arasındaki açıklık, en az bir topraklayıcı boyunun iki katı olmalıdır. Toprağın üst
tabakasının kuruması ve donması gibi nedenlerle paralel bağlı çubuk topraklayıcılar bütün
uzunlukları boyunca etkili olmadıklarından, bunlar arasındaki uzaklık bir topraklayıcının
etkili boyunun en az iki katı olmalıdır.
1.3.1.3. Levha Topraklayıcı
Dolu ya da delikli levhalardan yapılan topraklayıcılardır. Bunlar genel olarak diğer
topraklayıcılara göre daha derine gömülür. Levha topraklayıcılar zemine dikey olarak
gömülmelidir. Bunların boyutları gerekli yayılma direncine göre seçilir. Topraklama
tesislerinde genel olarak l mX0.5 m ile 0,7x0,7m’lik bakır levhalar kullanılır. Levhanın üst
kenarı toprak yüzeyinden en az 1 m aşağıda olmalıdır. Küçük bir yayılma direnci elde etmek
için birden çok levha topraklayıcı kullanılması gerektiğinde bunlar arasındaki açıklık en az 3
m olmalıdır. Aynı yayılma direncini sağlamak için şerit ve çubuk topraklayıcılar yerine levha
topraklayıcı kullanıldığında bunlara oranla daha fazla gereç kullanılması gerekir.
1.4. Topraklama Direnci Çeşitleri
1.4.1. Özgül Toprak Direnci
Toprağın elektriksel öz direncidir. Bu direnç genellikle Ω m2/m ya da Ω m olarak
verilir. Bu direnç kenar uzunluğu bir metre olan bir küpün karşılıklı iki yüzeyi arasındaki dirençtir.
1.4.2.Topraklayıcının veya Topraklama Tesisinin Yayılma Direnci (RE)
Bir topraklayıcı ya da topraklama tesisi ile referans toprağı arasındaki toprağın direncidir. Yayılma direnci, yaklaşık olarak omik direnç kabul edilebilir.
1.4.3. Topraklama Direnci
Topraklayıcının yayılma direnci ile topraklama iletkeninin direncinin toplamıdır.
1.4.4. Toplam Topraklama Direnci
Bir yerde ölçülebilen ve ölçüye giren bütün topraklamaların toplam direncidir.
1.4.5. Topraklama Empedansı (ZE)
Bir topraklama tesisi ile referans toprağı arasındaki (işletme frekansında) alternatif akım direncidir. Bu empedansın mutlak değeri, topraklayıcıların yayılma dirençleri ile toprak iletkenleri topraklayıcı etkisi olan kablolar gibi zincir etkili iletken empedanslarının paralel
bağlanması ile elde edilir
1.4.6. Darbe topraklama direnci
Bir topraklama tesisinin herhangi bir noktası ile referans toprağı arasında, yıldırım akımlarının geçmesi sırasında etkili olan dirençtir.
1.5. Sıfırlama Tanımı ve Yapımı
İnsanları tehlikeli temas gerilimlerine karşı korumak için tüketicilerin işletme akım devresine ait olmayan ve fakat bir izolasyon hatası sonucunda gerilim altında kalabilen iletken kısımların, örneğin madenî muhafazaların nötr hattı ile iletken olarak bağlanmasına sıfırlama denir.
Sıfırlama yapılmış tesislerde, koruma topraklamasında olduğu gibi, işletme araçlarında
izolasyon hatası nedeniyle meydana gelen yüksek temas gerilimlerinin sürekli olarak kalması
önlenir. Bu sistemde, korunacak işletme aracının gövdesi nötr ile bağlanır. İşletme aracında bir izolasyon hatası meydana gelirse, sıfırlama sayesinde bir hata akımı oluşur. Hata akımı devresini, şebekenin hat direnci (Rh), sıfırlama iletkeni ile nötr hattının direnci (Rho) ve transformatörün hatalı faz sargısının direnci (RT) üzerinden tamamlar. Bu devrede etkili olan gerilim hatalı faza ait 220 Voltluk faz gerilimidir. Devredeki dirençlerin toplamı çok küçük olduğundan, devreden geçen hata akımı, kısa devre akımı seviyelerindedir. Netice olarak, devreyi koruyan sigorta eriyerek veya aşırı akımla
çalışan manyetik korumalı otomatik anahtar faaliyete geçerek devrenin enerjisini keser.
Dolayısıyla temas gerilimi ortadan kalkar. Sıfırlamanın koruma etkisi, prensip itibariyle koruma topraklamasının, özellikle su borusu şebekesi üzerinden yapılan topraklamanın aynısıdır.
Sıfırlama sisteminde akımın dönüş yolu koruma iletkeni ve nötr hattı üzerinden olduğundan bunun toplam direnci daha küçük olur. Nötr hattı daha kolay kontrol edilebildiğinden daha güvenilir bir akım devresi oluşturulmuş olur. Bu nedenle günümüzde alçak gerilim tesislerinde en ekonomik, en etkili, en kolay ve bu sebeplerden dolayı en çok kullanılan koruma sistemi sıfırlamadır. Sıfırlama sisteminde, koruma topraklama sisteminde olduğu gibi hata akımı, hatalı fazın geriliminin hatalı devredeki toplam dirence bölümüne eşittir. Burada da hata akımı sigortayı kesin olarak faaliyete geçirecek büyüklükte olmalıdır.
Sıfır iletkeni bir koruma iletkeni değildir. Çünkü bu iletkenin üzerinden işletme akımı
geçebilir. Fakat cihazları sıfır iletkenine bağlayan iletkenler koruma iletkenidir. Arıza
olmadığı takdirde bunun üzerinden hiçbir akım geçmez. Eski tesislerde nötr iletkeni, sıfır iletkeni ve koruma iletkeni olarak kullanılmaktadır.Halbuki yeni yapılan modern tesislerde sıfırlama için kofreden itibaren, ayrıca topraklanmış bir koruma hattı çekilmektedir. Alternatif akım tesislerinde, üç fazlı dengesiz yüklerde nötr hattı üzerinden işletme akımı geçebilmektedir. Bu ise sıfırlamanın yapıldığı tesislerde, cihaz gövdesinde istenmeyen gerilimlerin oluşmasına neden olacaktır. Halbuki koruma hattında hiçbir zaman istenmeyen gerilimler olmayacaktır. Aşağıdaki şekilde böyle bir sistemin olduğu modern sıfırlama sistemi gösterilmektedir
Sıfırlama yapılmış fiş ve prizler
1.6. Potansiyel Dengelemesi
Potansiyel farklarının ortadan kaldırılmasıdır. Örneğin, koruma iletkenleri ile iletken
borular ve iletken yapı bölümleri arasında ya da bu borularla yapı bölümleri arasındaki
potansiyel farklarının giderilmesi amacıyla yapılan düzenlemelerdir.
1.7. Elektrik Sistemleri (Şebeke) Tanım ve Şekilleri
Faz iletkenlerinden birinde izolasyon hatası meydana geldiğinde, toprak üzerinden bir
kaçak akım geçecektir. Geçecek kaçak akımı ve bu hata akımının şiddeti, birinci derecede
alçak gerilim şebekesinin şekline bağlıdır.
TS 3994'e göre alçak gerilim elektrik şebekeleri sınıflandırılarak aşağıda açıklanan üç
tipe ayrılmıştır:
TN tipi şebeke
TT tipi şebeke
IT tipi şebeke
TN, TT ve IT şeklindeki sınıflandırmada kullanılan sembollerin anlamlan aşağıda
açıklandığı gibidir:
T: Terra = Toprak
N: Nötr
I: İzolasyon anlamına gelmektedir.
TN VE TT SİSTEMLER İÇİN TIKLAYIN
1.8. Temel Topraklaması
1.8.1. Temel Topraklama
Temel içine yerleştirilmiş topraklayıcı beton içine gömülerek, toprakla geniş yüzeyli
olarak temas etmesi sağlanır. Bu şekilde yapılan topraklamaya temel topraklama denir.
Temel topraklama, potansiyel dengelemesinin etkisini arttırır.
1.9. Yapıldığı Yerler ve Kullanılan Elemanlar
Bunun dışında, temel topraklaması kuvvetli akım tesislerinde ve yıldırıma karşı
koruma tesislerinde topraklayıcı olarak uygundur. Bu topraklama, yapı bağlantı kutusunun
arkasındaki elektrik tesisinin veya buna eşdeğer bir tesisin ana bölümüdür.
1.10. Yapım İşlem Sırası
Temel topraklayıcı, kapalı bir ring şeklinde yapılmalıdır ve binanın dış duvarların temellerine veya temel platformu içine yerleştirilmelidir. Çevresi büyük olan binalarda temel topraklayıcı tarafından çevrelenen alan, enine bağlantılarla 20m x 20m'lik gözlere bölünmelidir. Temel topraklayıcı, her tarafı betonla kaplanacak şekilde düzenlenmelidir. Çelik şerit topraklayıcı kullanıldığında, bu şerit dik olarak yerleştirilmelidir. Son noktalar temelin dışına çıkarılmalı ve yeterince esnek bağlantı yapılmalıdır.
Bağlantı yerleri her zaman kontrol edilebilir olmalıdır. Temel topraklaması için en küçük kesiti 30 mm x 3,5 mm olan çelik şerit veya en küçük çapı 10 mm olan yuvarlak çelik çubuk kullanılmalıdır. Çelik, çinko kaplı olabilir veya olmayabilir. Bağlantı filizleri çinko kaplı çelikten yapılmış olmalıdır. Bağlantı kısımları korozyona dayanıklı çelikten olmalıdır. Çelik hasırlı olmayan (kuvvetlendirilmemiş) temel içinde yerleştirme için temel topraklayıcı, temel betonu döküldükten sonra, her yönde en az 5 cm beton
içinde kalacak şekilde yerleştirilmelidir. Topraklayıcının beton içindeki yerini sabitlemek için uygun mesafe tutucular kullanılmalıdır. Çelik hasırlı (kuvvetlendirilmiş) temel ve su yalıtım malzemesi içinde
yerleştirme için temel topraklayıcı, en alt sıradaki çelik hasır üzerine yerleştirilmeli ve yerini sabitlemek için yaklaşık 2 m'lik aralıklarla çelik hasırla bağlanmalıdır.
1.10.1. Yapımında Dikkat Edilecek Hususlar
Temel topraklama için en küçük kesiti 30mm X 3,5 mm olan çelik şerit veya en küçük çapı 10 mm olan yuvarlak çelik kullanılmalıdır. Bağlantı filizleri çinko kaplı çelikten yapılmış olmalıdır. Bağlantı kısımları korozyona dayanıklı çelikten olmalıdır.
2.BİNA İÇİ TOPRAKLAMA
2.1. Topraklama İletkenini Çekme
2.1.1. Topraklama İletkeni Özelliği
Topraklama iletkenlerinin en küçük kesitleri mekanik dayanım bakımından; • Mekanik zorlamalara karşı korunmuş olan sabit tesislerde 1.5 mm2 Cu, 2.5 mm2 Al • Mekanik zorlamalara karşı korunmamış olan sabit tesislerde 4 mm2 Cu yada kalınlığı en az 2,5 mm olan 50 mm2 lik çelik şerit olmalıdır. Mekanik zorlamalara karşı korunmamış tesislerde alüminyum toprak iletkenleri
kullanılamaz. Döşemelerde, duvar geçişlerinde ve mekanik zorlamaların çok olduğu yerlerde
topraklama iletkenleri kesinlikle korunmuş olmalıdır. Çıplak topraklama iletkenleri özel bir işaretle belirtilmiş olmalıdır. Topraklayıcıların yayılma direncini denetlemek için topraklama iletkeninin
uygun bir yerine ayırma düzeni yapılmalıdır. Bu düzen olabildiğince bölünmesi gereken yerlere konulmalıdır. Topraklayıcının topraklama iletkenine bağlantısı, kaynak bağlantısı ya da
rondelalı cıvatalar gibi mekanik bakımdan sağlam ve elektriksel bakımdan iyi iletken biçiminde yapılmalıdır. Toprak içindeki bağlantı noktaları korozyona karşı korunmalıdır. Toprak üstündeki topraklama iletkenleri görülebilecek biçimde ya da örtülü olarak döşendiklerinde, kolaylıkla ulaşılabilecek biçimde çekilmeli ve bulundukları yerde beklenebilen mekanik ve kimyasal etkilere karşı korunmuş olmalıdır.Topraklama iletkenleri üzerinde anahtar kullanılmasına ve alet kullanılmadan
kolaylıkla çözülebilen bağlantılar yapılmasına izin verilmez. Topraklama iletkenleri ile topraklama baralarının ve bu iletkenlerden ayrılan kolların aralarındaki bağlantıları sürekli olarak güvenilecek ve elektriksel bakımdan iyi bir iletim sağlanacak şekilde yapılmalıdır.
2.1.2. İletkeni Çekmede Dikkat Edilecek Hususlar
Topraklama iletkenlerinin tesis edilmesi: Genel olarak topraklama iletkenleri,
mümkün olduğunca kısa yoldan bağlanmalıdır. Topraklama iletkenlerinin mekanik tahribata karşı korunması gerekmektedir. Topraklama iletkenleri toprak üzerine yerleştirilebilir. Böyle bir durumda
bunlara her an ulaşılabilir. Eğer bir mekanik tahribat riski söz konusu olacaksa, topraklama
iletkeni uygun şekilde korunmalıdır. Topraklama iletkenleri beton içerisine de gömülebilir. Bağlantı uçları her iki uçta da kolaylıkla erişilebilir olmalıdır. Çıplak topraklama iletkenlerinin,
toprağa veya betona girdiği yerlerde aşınmayı önlemek amacıyla özel itina gösterilmelidir.
Topraklama iletkenleri eklenirken ekler, hata akımı geçme durumlarında kabul edilemez ısı yükselmesini önlemek için iyi bir elektriksel sürekliliğe sahip olmalıdır. Ekler gevşek olmamalıdır ve korozyona karşı korunmalıdır. Değişik metaller bağlanmak zorunda kalındığında, galvanik piller ve sonucunda galvanik aşınma oluşumu nedeniyle ekler, etraflarındaki elektrolitlerle temasa
karşı dayanıklı düzenlerle korunmalıdır.
2.2. Topraklama İletkeni Bağlantıları
Topraklama iletkenini, topraklayıcıya, ana topraklama bağlantı ucuna ve herhangi bir
metalik kısma bağlamak için uygun bağlantı parçaları kullanılmalıdır. Cıvata bağlantısı
yalnız bir cıvata ile yapılırsa, en azından M10 cıvata kullanılmalıdır. Örgülü iletkenlerde
(ezmeli, sıkıştırmalı ya da vidalı bağlantılar gibi…) kovanlı (manşonlu) bağlantılar da
kullanılabilir. Örgülü bakır iletkenlerin kurşun kılıfları bağlantı noktalarında soyulmalıdır;
bağlantı noktaları korozyona karşı (Örneğin bitüm gibi maddeler ile) korunmalıdır. Deney
amacıyla, ayırma yerleri ihtiyacı karşılanabilmelidir. Özel aletler kullanılmadan eklerin
sökülmesi mümkün olmamalıdır.
2.3. Toprak Elektrodu Montajı
2.3.1. Toprak Elektrodu Özelliği
Mahalli şartlar başka bir gerecin kullanılmasını gerektirmiyorsa, topraklayıcı olarak en
iyisi sıcak galvanizli çelik, bakır kaplamalı çelik ya da bakır kullanılmalıdır.
2.3.2. Toprak Elektrodunu Gömmede Dikkat Edilecek Hususlar
Topraklayıcının çevresindeki toprağa iyi temas etmesi gerekir. Daha az toprak
kullanılacağından topraklayıcıların tesisinde iyi iletken toprak tabakaları kullanılmalıdır.
Toprak tabakalarının kuru olması durumunda, topraklayıcının çevresindeki toprak yapışkan
değilse ıslatılıp çamur haline getirilmeli; yapışkan ise topraklayıcı gömüldükten sonra
dövülerek sıkıştırılmalıdır. Topraklayıcının yanındaki taş ve iri çakıllar yayılma direncini
artıracağından bunlar ayıklanmalıdır. Şerit ve çubuk topraklayıcıların yayılma direnci daha
çok kendi uzaklıklarına, daha az olarak ta kesitlerine bağlıdır.
2.4. Tablo Topraklama
Binaların topraklanması kadar enerji tablolarının da topraklanması önemlidir.
Panoların topraklanması ile bina topraklaması genel olarak benzeşmektedir. Panoların
topraklanmasında şu hususlar dikkate alınır:
Tablonun arka tarafında bulunan ve akım geçirmemesi gereken bütün demir aksamı ile tablonun demir iskeleti topraklanacaktır. Toprağa karşı 250 Volt’tan fazla bir gerilimin meydana gelmesini mümkün kılan sistemlerde, iskelet ve çerçevesinin bütün demir kısmının kendi aralarında ve toprak barası ile
kusursuz olarak bağlantısını ve bu bağlantının devamını temin için özel tertibat alınacaktır. Toprak barası kesiti en az topraklama levhası bağlantı hattı kesiti kadar olmalıdır. Bu hususun temini için montaj bittikten sonra nokta kaynağı veya köprüleme ile uygun yerlerde bağlantı oluşturmak yeterlidir:
Vida bağlantılarının, özel surette temizlenmiş ve iyice yağlanmış temas yüzeylerine sahip olması şarttır. Vidalar galvanizli veya paslanmaz madenden olacaktır. Tablo içindeki topraklama tertibatı bakır bara ile yapılacak ve toprak iletkeni ile bağlanacaktır. Tali tablolar üzerinde topraklama barası bulunacaktır. Topraklama bağlantısı bulunduğu yerdeki tesisata uygun olarak muhakkak yapılacaktır.
3.TOPRAKLAMA DİRENCİNİ ÖLÇME
3.1. Toprak ve Yalıtkanlık Direnci Ölçen Aletler
Büyük yalıtkanlık dirençlerinin ölçülmesinde, pilli ohmmetreler kullanışlı değildir.
Çünkü pilin emk ‘i çok küçük, yalıtkan dirençlerinin değeri ise çok büyük olduğundan
aletten, yeteri derecede akım geçmez. Bunun için yalıtkanlık dirençlerinin ölçülmesinde
üreteç olarak el manyetosu kullanılır. (Günümüzde bu tip megerler yerine manyetosuz dijital
megerler de kullanılmaktadır.) Bunlar genel olarak 100, 250, 500, 625, 1000, 1250, 2500 ve
5000 Volt üreten doğru akım üreteçleridir. Yalıtkanlık deneyi, ne kadar yüksek gerilimle
yapılırsa, alınacak güvenlik tertibatları da o kadar iyi olur.
Yalıtkanlık direncini doğrudan doğruya ölçen ölçü aletlerine MEGER denir. Bunlar
esas itibariyle özel tipte imal edilmiş portatif ohmmetrelerdir.
3.1.1. Çeşitleri ve Yapıları
Yüksek yalıtkanlık dirençlerinin direkt olarak ölçülmesinde çeşitli tip megerler
kullanılmakla beraber, burada pratikte çok kullanılan iki tipinden bahsedilecektir.
Mıknatıs göstergeli megerler
Çapraz bobinli megerler
Bunların her iki tipinde de bilhassa generator (manyeto) kısmında ufak tefek
değişiklik olmakla beraber, prensipler hep aynı; yalnız ölçü aletleri kısmı farklıdır. Bu
generatörlerde manyeto kolunun çevrilmesi ile indüksiyon bobininde meydana gelen
gerilimle, ölçü aleti kısmı ve ölçülecek direnç beslenir. Megerlerin manyeto kolları elle
çevrildiği gibi, motorla çevrilen tipleri de vardır.
3.2. Topraklama Direncini Ölçme
3.2.1. Tanımı
Topraklayıcının yayılma direnci ile topraklama iletkeninin direncinin toplamıdır.
3.2.2. Topraklama Direnç Ölçme Düzeneğini Kurma
Ölçme düzeneği için şekilden faydalanabiliriz. Ölçü aletinin çubukları topraklama
elektroduna 10’ar metre aralık olacak şekilde toprağa çakılır (Bu ölçmede dijital meger
kullanılmıştır.).
3.2.3. Topraklama Direnç Ölçme İşlem Sırası
Yukarıdaki şekilde gösterildiği gibi bağlantıyı yapınız.
2/3 elektrot metot düğmesini 3 elektrotlu ölçüm konumuna getiriniz.
Topraklama gerilimi aralığı içinde topraklama gerilimini kontrol ediniz.
Yardımcı topraklama direnci değerlerini yardımcı topraklama direnci aralığı
içinde C ve P için kontrol ediniz.
Uygun direnç aralığını kullanarak ölçümü gerçekleştiriniz.
Ölçüm düğmesine basılı tutarken direnç kadran düğmesini çevirin ve galvanometre
dengeye geldiğinde direnç değerini okuyunuz.
3.2.4. Topraklama Direnç Ölçümünde Dikkat Edilecek Hususlar
Topraklayıcı ile ölçü aleti uçları arasındaki mesafe şekilde gösterildiği gibi 10 metre aralıklarladır. Ölçüm işlemi gerçekleştirilirken buna dikkat etmek gerekmektedir. Çubukları çakacağımız yerler ölçme işleme yapmadan ıslatılmalıdır. Kablolar bağlantı maşalarından iyi bir şekilde tutturulmalıdır.
3.3. Yalıtkanlık Direncini Ölçme
3.3.1. Yalıtkan Direnç Tanımı
Elektrikle çalışan tüm cihazlar, akım kaynaklarından ne kadar uzakta olurlarsa
olsunlar, bunların birbirine olan irtibatlarını iletken teller yapar.Yalnız enerjinin, cihazlara
iletimi sırasında bu iletken teller içinden geçen akım, bazı sebeplerden başka yollara sapar.
Bu durumda cihazlar normal çalışmaz, çalışsalar dahi insanlar için ciddi tehlikeler
yaratabilirler. İletken içinden geçen akımın başka yollara sapmaması, istediğimiz cihazlardan
veya istenen yerlerden geçebilmesi için bu teller kullanma yerlerine göre yalıtılır. Örneğin
kablolarda; plastik, lastik, kâğıt, bobinaj tellerinde pamuk veya vernik, havaî hatlarda; cam
veya porselen izolatör gibi yalıtkanlar kullanılır. İşte yalıtkan maddelerin, elektrik akımına
karşı gösterdikleri bu dirence "yalıtkanlık direnci" denir.
Yalıtkanlık direncine yalıtım direnci veya izolasyon direnci de denmektedir.
3.3.2. Yalıtkanlık Direnci Ölçüm Çeşitleri
Yalıtkanlık direncinin ölçümü iki şekilde yapılır.
- Her iletkenin toprağa karşı yalıtımı
- İletkenlerin birbirine karşı yalıtkanlığı
3.3.3. Yalıtkanlık Direnç Sınır Değeri
Yalıtkanlık direncinin değeri şebeke geriliminin 1000 katından küçük olmamalıdır. Yani:
110 Voltluk bir şebekede 110.000Ω , 220 Voltluk bir şebekede 220.000 Ω dan yüksek yalıtkanlık direnç değeri olmalıdır.
3.2.4. Yalıtkanlık Direnç Ölçme Düzeneğini Kurma
Ölçme düzeneği kurulurken iletkenlerin toprağa karşı yalıtkanlığı ölçülecekse megerin bir ucu toprağa diğer ucu da iletkene bağlanır. İletkenlerin birbirine karşı yalıtkanlığı ölçülürken ise şekilde görüldüğü gibi montaj gerçekleştirilir.
3.3.5. Yalıtkanlık Direnç Ölçme İşlem Sırası
Yapılmış tesisatın anahtarlarını kapatınız. Bu durumda devrede hiç bir alıcı olmamalıdır. Megerin bir ucunu toprağa diğer ucunu tesisat iletkenlerinin birine bağlayınız.
Direnç değerini ölçü aletinden okuyunuz.
Aynı işi tesisatın diğer iletkenleri için de yapınız.
Bu ana kadar tesisat iletkenlerinin toprağa karşı yalıtma direncini ölçtünüz.
İletkenlerin birbirine karşı yalıtkanlığını ölçmek için
Meğerin her iki ucunu tesisatın iki iletkenine bağlayınız.
Direnç değerini meger üzerinden okuyunuz.
Ölçülen direnç değeri gereken değerden küçükse tesisat bozuktur.
3.3.6. Yalıtkanlık Direnç Ölçümünde Dikkat Edilecek Hususlar
Yalıtkanlık direnci ölçülürken aşağıdaki hususlar göz önünde bulundurulur:
Linye sigorta buşon ve kapakları çıkarılır.
Bütün almaçlar devreden çıkarılır.
Bütün anahtarlar kapatılır (Alıcılar devre dışı).
Kaynak: Megep
Yorumlar - Yorum Yaz